Wpływ asan jogi na organizm człowieka - część I. Piotr Künstler
Kalendarium Wydarzeń
Bądź w kontakcie
Wyszukiwarka Wydarzeń

Organizujesz wydarzenie?
 Dodaj je do naszego kalendarza!

Informacje Specjalne

pokaż wszystkie

Informacje

Organizujesz wydarzenie?
 Dodaj je do naszego kalendarza!

pokaż wszystkie

Partnerskie szkoły jogi

Wpływ asan jogi na organizm człowieka - część I. Piotr Künstler

wtorek, 19 sierpnia 2008

Piotr Künstler

Każda z asan ma unikalny wpływ na organizm zależny również od indywidualnej kondycji osoby ćwiczącej. Aby ogarnąć tą różnorodność powszechnie przyjętą formułą jest opisywanie wpływu określonych grup asan. Sposób ten pozwala usystematyzować opis i wyłuskać podstawowe efekty odnoszące się do wszystkich praktykujących. W tym artykule omówię pozycje stojące, odwrócone.

Asana, czyli pozycja jogiczna jest głównym elementem praktyki jogi w metodzie BKS Iyengara. Jak mówi Gurudżi Iyengar: "asana jest sztuką ustawienia całego ciała w fizycznej, umysłowej i duchowej postawie".
Podkreśla dalej, że proces przyjmowania postawy zgodnej z wzorcem wymaga działania, które musi cechować niezwykła intensywność. Osoby, które zetknęły się z praktyką asan bezpośrednio na zajęciach z pewnością zdają sobie z tego sprawę. Jeśli wchodzimy w asanę z taką intensywnością to oddziaływanie jej na organizm powinno być równie intensywne.
Oprócz osobistego doświadczenia zdobywanego na drodze praktyki przez pokolenia joginów, zaświadczają o tym również badania z zakresu medycyny konwencjonalnej. Głębia przekazu Gurudżi Iyengara przyciągnęła do jogi wielu dyplomowanych lekarzy medycyny, którzy łącząc praktykę jogi z metodami badawczymi stosowanymi w naukach medycznych, opisali w sposób bardzo szczegółowy wpływ yogasan na organizm ludzki. Celem medycyny jest dbanie o zdrowie człowieka, dlatego też uwaga badań medycyny skupia się na leczniczym wpływie asan.

W przedstawionym poniżej artykule, korzystając z dostępnej literatury i osobistego doświadczenia opiszę podstawowe efekty, jakie wywołuje praktyka jogi w organizmie człowieka. Każda z asan ma unikalny wpływ na organizm zależny również od indywidualnej kondycji osoby ćwiczącej. Aby ogarnąć tą różnorodność powszechnie przyjętą formułą jest opisywanie wpływu określonych grup asan. Sposób ten pozwala usystematyzować opis i wyłuskać podstawowe efekty odnoszące się do wszystkich praktykujących. Omówię zatem kolejno pozycje stojące, odwrócone, wygięcia do tyłu, wygięcia do przodu, skręty, pozycje balansowe i siady.

Należy podkreślić, że wpływ każdej asany na organizm jest całościowy. Nie można traktować jej jak pigułki, którą zażywa się na "coś". W każdej grupie asan odnaleźć można elementy właściwe innym, stąd oprócz różnic, efekty poszczególnych grup pozycji jogicznych pokrywają się i uzupełniają.

POZYCJE STOJĄCE

W tej grupie asan znajdują się pozycje, w których podstawą są stopy. Największy wpływ mają one na kończyny dolne oraz obszar bioder. Jak w każdej z grup, silne oddziaływanie obecne jest także w kręgosłupie. Są tu pozycje: ze skłonem w bok np. utthita trikonasana (rozciągnięty trójkąt), ze skłonem do przodu np. uttanasana, (pozycja intensywnego rozciągania) z wygięciem do tyłu np. virabhadrasana I (bohater I) i ze skrętem np. parivritta trikonasana (skręcony trójkąt).

Układ lokomotoryczny
Wykonywanie pozycji stojących powoduje wzrost wytrzymałości tułowia i nóg. Dzięki nim nogi stają się smukłe i zgrabne. Wzmacniane są również mięśnie kręgosłupa. Podczas praktyki pozycji stojących uświadamianie sobie różnych części ciała, ich nacisku na ziemię i maksymalnego dostosowania w pozycji, budzi prawidłowe jego działanie. Dzieje się to poprzez aktywacje mięśni, rozluźnienie ścięgien oraz więzadeł. Rozciąganie i napinanie mięśni nóg usuwa bóle o podłożu naczyniowym i neurologicznym. Pozycje stojące utrzymują elastyczność stawów zapobiegając zwyrodnieniom i innym zaburzeniom degeneracyjnym. Przynoszą ulgę przy zwyrodnieniach stawów kolanowych i skokowych oraz zaburzeniach z powodu różnego rodzaju urazów. Przyczyniają się do usunięcia problemów związanych z płaskostopiem dzięki wzmocnieniu mięśni i więzadeł stóp. Praktyka pozycji stojących zapobiega również wszelkiego rodzaju zwyrodnieniom stawów biodrowych. Rozciąganie mięśni pośladkowych powoduje uelastycznienie tych stawów oraz zwiększenie ich ruchomości, redukując tym samym naprężenia w stawach międzykręgowych. Różnorodne ruchy pojawiające się w pozycjach stojących (boczne, skrętne) utrzymują elastyczność, siłę i prawidłowe odżywianie kręgosłupa. Mogą spowodować ustąpienie dolegliwości związanych z mechanicznymi zaburzeniami kręgosłupa, takimi jak: skolioza, rotacja kręgów, dyskopatia, kręgozmyk, a także chroniczne bóle dolnych pleców. Układ krążenia
W pozycjach stojących wzmagana jest praca układu sercowo-naczyniowego, jednak w przeciwieństwie do ćwiczeń aerobowych nie powodują one dużych zmian pulsu i ciśnienia krwi. Pojawiają się tu wszystkie możliwe kierunki ruchu tułowia (wygięcia boczne, do przodu, do tyłu i skręty). Pełna sekwencja pozycji stojących wywołuje wszechstronny masaż serca, dzięki czemu zwiększa się znacznie jego wydolność zarówno u osób chorych jak i zdrowych. Dzięki aktywności całego ciała krew dociera do różnych jego obszarów, aby odżywić komórki i zgromadzić energię niezbędną do optymalnego funkcjonowania. Zwiększa się przepływ w naczynkach włosowatych oraz wysycenie krwi tlenem. U osób praktykujących te asany nie pojawiają się zakrzepy krwi w żyłach. Naczynia krwionośne są rozciągane i masowane, dzięki czemu poprawia się ukrwienie mięśni. Układ oddechowy
Kierunki ruchów klatki piersiowej w pozycjach stojących są tak zróżnicowane, aby wszystkie części płuc były tonizowane. Zewnętrzne i wewnętrzne mięśnie międzyżebrowe uelastyczniają się, pęcherzyki płucne otwierają, dzięki czemu znacznie poprawia się utlenowanie a pojemność życiowa płuc nie maleje z wiekiem. Organy klatki piersiowej utrzymywane są w elastyczności. Poprawia się również cyrkulacja krwi, przez co więcej jej przepływa przez płuca. Kręgosłup piersiowy stanowiący podporę płuc jest prawidłowo ustawiany. Układ rozrodczy i organy brzucha
Wszechstronne masowanie organów brzucha w pozycjach stojących odbywające się przez ich rozciąganie, ściskanie i skręcanie poprawia obieg limfy, wzmacnia pracę układu pokarmowego (perystaltyka jelit i wydzielanie substancji trawiennych) oraz ukrwienie wszystkich narządów. Efektem tego jest zwiększenie wydajności przyswajania pokarmu. W czasie praktyki pozycji stojących organy brzucha unoszone są w górę, co zapobiega ich opadaniu i zmniejsza wydzielanie gazów do jelit.

Regularnie praktykowane pozycje stojące wykształcają prawidłową postawę ciała. Postawa zapadnięta z kręgosłupem pochylonym do przodu powoduje przemieszczenie prostaty, przez co powstaje ucisk cewki moczowej. Praktyka tych pozycji zapobiega takiemu efektowi a pęcherz moczowy i nasieniowody są odciążone.

Pozycje stojące mają zbawienny wpływ na funkcjonowanie układu rozrodczego kobiet. Przeciwdziałają ich zapadaniu i powodują poprawę ukrwienia, zapobiegając infekcjom. Ardha-chandrasana (półksiężyc) jest pozycją szczególnie łagodzącą bóle miesiączkowe oraz regulującą owulację. Odpowiednio modyfikowane do stanu zaawansowania ułatwiają kobietom przejście okresu ciąży. Utrzymują prawidłowy obieg krwi w narządach wewnętrznych brzucha i podbrzusza niwelując niekorzystny wpływ nacisku powiększającej się macicy. Poprawiają elastyczność macicy tworząc więcej przestrzeni dla płodu, oraz wzmagają krążenie łożyskowe. Zapobiegają hamowaniu krążenia żylnego występującego u niektórych kobiet. Niwelują obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego mogące pojawić się podczas porodu.

Układ nerwowy
Wyostrzenie wrażliwości neurosensorycznej ciała powoduje utrzymanie lekkość ruchów, wdzięku i równowagi w podeszłym wieku. Balansowe pozycje stojące, takie jak vrksasana (drzewo) czy ardha-chandrasana (półksiężyc) wyrabiają pewność, siłę i zwinność praktykującemu. Obszary kory mózgowej i móżdżku odpowiedzialne za koordynacje i utrzymanie balansu w pozycji są stymulowane, co utrzymuje funkcje te w stałej aktywności. Do zachowania równowagi używany jest także wzrok, przez co ośrodki mózgu odpowiedzialne za widzenie są stymulowane. Dzięki rozciąganiu mięśni obwodowe nerwy ruchowe i czuciowe są aktywizowane. Następuje ciągła stymulacja połączeń między obwodowym układem nerwowym i mózgiem poprzez rdzeń kręgowy. Utrzymywane są prawidłowe właściwości neuromotoryczne ciała.

POZYCJE ODWRÓCONE

Pozycje odwrócone są wyjątkowym aspektem praktyki hatha jogi. Należą do nich przede wszystkim sirsasana (stanie na głowie) i sarvangasana (świeca), a także ich warianty oraz halasana (pług) i viparita karani. Jak pisze BKS Iyengar w "Świetle jogi" na temat świecy: "(...) jest ona jednym z największych dóbr ofiarowanych ludzkości przez starożytnych mędrców". Obie pozycje (stanie na głowie i świeca) porównywane są do królowej lub matki wszystkich asan, a więc do symboli reprezentujących źródło życia. Praktyka ich wpływa na cały organizm oczyszczając go i napełniając energią witalną. Jogin dzięki praktyce pozycji odwróconych "odczuwa wewnętrzną harmonię i szczęście tak jak matka dba o szczęście ogniska domowego". Asany te przez swoje kompleksowe działanie stanowią antidotum na większość powszechnych dolegliwości zdrowotnych.

Układ mięśniowo-szkieletowy
Salamba-śirsasana (stanie na głowie) podobnie jak tadasana (góra) kształtuje i wzmacnia prawidłową postawę ciała.
W śirsasanie wzmacniają się mięśnie szyjne i grzbietowe, a także naramienne i mięsień czworoboczny. Konieczność trzymania łopatek płasko na plecach wzmacnia mięśnie zębate. Świadome utrzymanie ustawienia i napięcia nóg zachowuje cyrkulację krwi w całym ciele. Regularna praktyka stania na głowie i świecy wyrabia poczucie równowagi i wdzięk ciała.

Stanie na głowie, świeca i pług zależnie od doświadczenia jogina mogą być wykonywane do 20 minut. Pełny efekt fizjologiczny i mechaniczny pozycji uzyskuje się przy praktyce przez 5 minut, jednak osiągnięcie takiego czasu wymaga praktyki pod kontrolą nauczyciela.

Układ krążenia i oddechowy
Pozycje odwrócone poprawiają obieg żylny krwi. Dzięki odwróceniu naturalnej pozycji krew żylna płynie do serca bezwysiłkowo. Opadanie krwi zgodnie z siłą grawitacji odciąża i oczyszcza żyły kończyn dolnych zapobiegając zastojom krwi.

Nacisk organów brzusznych na przeponę ćwiczy ten mięsień i dodatkowo powoduje masaż serca. Poprawia się pojemność pompowa serca i jego kurczliwość. Dzięki temu mięsień serca lepiej funkcjonuje. Utrzymywana jest też w dobrym stanie elastyczność aorty i głównych naczyń krwionośnych. Jak potwierdziły badania ultrasonograficzne, pomimo odwrócenia ciała, krew stale dostarczana jest do nóg.

Znaczne polepszenie cyrkulacji mózgowej powoduje dopływ świeżej krwi do mózgu. Poprawia się perfuzja mózgowa zapobiegając udarom niedokrwiennym, demencji i apopleksji. Dzieje się to bez wzrostu ciśnienia oraz prędkości przepływu krwi. Narządy głowy kąpane są we krwi tak jak płucze się gąbkę, łagodnie ją ugniatając, nawilżając i osuszając.

Górne drogi oddechowe są drenowane, dzięki czemu nos i zatoki odblokowują się. Krew napływająca do zatok jamy ustnej i obszaru gardła odżywia je, poprawiając stan błon śluzowych. Zapobiega to infekcjom gardła i leczy chroniczne zapalenia zatok. Szczególnie dobre działanie wywiera tu świeca i pług.

W związku z nasileniem obiegu żylnego poprawia się obieg płucny krwi oraz otwarcie naczynek włosowatych. W miarę regularnej praktyki zwiększa się pojemność życiowa płuc i poprawia natlenienie krwi.

Układ rozrodczy i organy brzucha
Organy jamy brzusznej opadają na przeponę, co zmienia ich napięcie. Usuwa to nadmierne gazy z żołądka i okrężnicy. Poprawia się ruch robaczkowy, a kosmki jelitowe regenerują się. Pokarm jest lepiej wchłaniany i polepsza się wypróżnianie. Pozycje odwrócone leczą wrzody żołądka oraz hemoroidy. Poprawia się ukrwienie wątroby i jej funkcjonowanie. Zmniejsza się niebezpieczeństwo powstawania przepuklin organów brzusznych i miednicznych.

W pozycjach odwróconych zwiększa się również ukrwienie narządów rozrodczych. Powstrzymywane są tendencje zanikowe tych organów. U kobiet leczą bolesne i zbyt obfite miesiączki a u mężczyzn zapobiegają przerostowi prostaty. Praktyka wariantów stania na głowie usuwa przekrwienie miednicy i zapobiega infekcjom narządów rodnych. Łagodzi stany wypadnięcia macicy i pęcherza, pomaga w problemach nietrzymania moczu, a także zapobiega tworzeniu włókniako-mieśniaków. W czasie ciąży przynosi ulgę nogom oraz polepsza krążenie krwi dziecka.

Układ nerwowy
Wpływ pozycji odwróconych na system nerwowy człowieka jest nie do przecenienia. Harmonizuje go i wycisza. Poprawia to jego sprawność. Stanie na głowie powodując relaksację nerwów przyczynia się do leczenia bezsenności. W pozycji tej oraz w adho-mukha-vrksasana (stanie na rękach) mózg jest szczególnie obficie odżywiany przez krew. Dzięki temu kontrolowane jest ciśnienie krwi, nie następuje jego podwyższenie. Pozycjami, które mają szczególny wpływ na obniżenie aktywności układu nerwowego są halasana (pług) i viparita karani. U osób z podwyższonym ciśnieniem, wyczerpaniem, zmęczeniem umysłowym system nerwowy jest nadwyrężony. Powoduje to nadmierna jego aktywność. Podczas pozycji odwróconych zmiana przepływu sygnału nerwowego i jednoczesna relaksacja powodują regenerację całego układu. Pozycje te wpływają hamująco na niekorzystne zmiany neurologiczne mózgu pojawiające się w procesie starzenia.Piotr Künstler Układ hormonalny
Zarówno przysadka, jak i szyszynka są silnie ukrwione i pobudzane w czasie praktyki stania na głowie. Usprawnia to ich funkcjonowanie. Również podwzgórze jest obficie odżywiane przez krew. Aktywizowane są połączenia nerwowe między przysadką a podwzgórzem. Cały ten obszar jest jednocześnie schładzany i odświeżany. Praktykujący, bezpośrednio po staniu na głowie, często odczuwają wrażenie chłodu na twarzy, co jest wynikiem wpływu pozycji na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu.

Podobnie, do tarczycy i gruczołów przytarczycznych napływa dużo świeżej krwi. W świecy i pługu przez przyciągnięcie brody do mostka są one dodatkowo intensywnie masowane. Początkowo pozycje obniżają aktywność tych gruczołów, jednak długofalowy efekt objawia się stymulacją ich działania. Zapobiega to różnym dysfunkcjom w tym obszarze. Podobnie działają pozycje odwrócone na funkcje nadnerczy, powodując najpierw ich wyciszenie i relaksację, a następnie ich aktywizację. Stąd właśnie pojawiające się po praktyce pozycji odwróconych uczucie świeżości i lekkości. Ogólna poprawa funkcjonowania układu wydzielania wewnętrznego równoważy poziom hormonów we krwi.

Literatura

B.K.S. Iyengar "Drzewo jogi", "Światło jogi"
Raman Krishna "A Matter of Health. Integration of yoga and western medicine for prevention and cure."

Piotr Künstler - Jestem nauczycielem jogi stopnia Introductory II wydanym przez Ramamani Iyengar Memorial Yoga Institute. Praktykuję od 25 lat, a jogę Iyengara od lat 16, uczę od 12 lat, a od 8 prowadzę własną Pracownię Jogi Yogamudra. Mam 41 lat, jestem mężem Oli i ojcem 7 letniego Antka oraz 1,5 rocznego Janka. Z wykształcenia jestem doktorem nauk biologicznych.

Pierwsze kroki na ścieżce jogi stawiałem pod kierunkiem Mirka Toczki w tradycji przekazywanej od Leona Cyborana. Jogę Iyengara poznałem w akdemii Sławka Bubicza głównie dzięki Adamowi Bielewiczowi, Grzegorzowi Nieścierowi i Leszkowi Kawie. Zainspirowany przekazem i postacią BKS Iyengara poświęciłem życie praktyce i uczeniu jogi. Ukończyłem pierwszą edycję kursu nauczycielskiego organizowaną przez PSJI pod kierunkiem Jurka Jaguckiego. Regularnie biorę udział w warsztatach doskonalących z doświadczonymi nauczycielami: Faeq Birią, Lois Steinberg, Rittą Keller, Gabrielą Gubillaro. Od ponad 10 lat praktykuję również medytację w tradycji buddyzmu zen.
www.yogamudra.pl

Wartościową literaturę oraz profesjonale akcesoria do jogi znajdziesz w



Wyszukiwarka Wydarzeń

Organizujesz wydarzenie?
 Dodaj je do naszego kalendarza!

Filozofia Jogi
Polecamy
JOGA SKLEP - Akcesoria do Jogi
Filozofia Jogi
Inspiracje
We wszystkich nas drzemie iskierka boskości. Joga roznieca ją w jasny płomień. - BKS Iyengar
Słowniczek
Mahabharata

Mahabharata jest niezwykłym dziełem literackim. Ponad 100 000 wersetów czyni z niej jeden z największych eposów świata - jest ośmiokrotnie dłuższa niż Iliada i Odyseja razem wzięte. Według współczesnych badaczy, Mahabharata powstała na przestrzeni kilku stuleci, między IV w. p.n.e a IV w. n.e. i...

Szukaj haseł na literę:
JOGA SKLEP - Akcesoria do Jogi
sklep
Wyszukiwarka Szkół Jogi

Partnerzy Portalu